Orta Karadeniz Bölümünün iç kısımlarında, Yeşilırmak Vadisi'nin Harşena Dağı eteklerine kurulu, Strabon'un memleketi, Amazonlar diyarı, şehzadelerin eğitim yuvası Amasya, Hititlerden başlayarak 19 uygarlığın hüküm sürdüğü en eski Anadolu şehirlerinden biri.
Tarih boyunca Amesseia, Amacia, Amaccia isimleriyle anılan Amasya, 7.000 yıllık geçmişi, dokunduğu toprağı cennete çeviren Yeşilırmak'ın ikiye böldüğü şehri birbirine bağlayan yedi taş köprüsü, Yeşilırmak sahil şeridindeki şirin yalı boyu evleri, her metrekaresine sinmiş tarihi, kültürü, ilmi ve sanatıyla ilgiyi sonuna kadar hak ediyor.
Gezilecek Yerler
Hellenistik dönemin Pontus Krallarına ait olan Kral Kaya Mezarları, Amasya Kalesi eteklerindeki kalker kayalara oyularak yapılmış. Krallar Vadisi de denen bu bölgeye şehir merkezindeki Hatuniye Mahallesi tren hattından başlayan merdivenlerden çıkılıyor. Yeşilırmak Vadisi boyunca, birçok mezar bulunan Amasya'nın en ünlü Kral Kaya Mezarı Aynalı Mağara, en iyi işlenmiş ve tamamlanmış olanı.
Yeşilırmak manzaralı Harşena Dağı üzerine Hititlerin inşa ettiği düşülen Amasya Kalesi, Osmanlı Yeşilırmak dönemine kadar kullanılmış. Zira şehre hâkim, oldukça stratejik bir konumda.
Osmanlı dönemi sivil mimarinin ince bir örneği olan iki katlı ve ahşap Hazeranlar Konağı, 1872'de Defterdar Hasan Talat Efendi tarafından yaptırılmış. Yalı boyu evleri dizisindeki en göze çarpan konak şimdilerde Hazeranlar Etnografya Müzesi olarak kullanılıyor ve 19. yüzyıl yaşantısını yansıtan toplam 355 eser sergileniyor.
Gümüşhacıköy'de bulunan görkemli mimarisi ile 1413 tarihli Haliliye Medresesi Beylerbeyi Halil Paşa tarafından yaptırılmış. Çelebi Sultan Mehmet tarafından 1414 yılında yaptırılan Çelebi Mehmet Medresesi ise Merzifon merkezde bulunuyor. Süslemeleriyle ünlü ahşap kapısı Ankara Etnografya müzesinde sergileniyormuş. Hüseyin Ağa tarafından 1488'de yaptırılan Kapı Ağa Medresesi'nin özelliği, ön Asya ve Selçuklu mezar anıtlarında görülen sekizgen planın ilk kez bu medresede uygulanmış oluşu.
1267 yılında Amasya valisi Seyfettin Torumtay tarafından yaptırılan Gökmedrese Camii aynı zamanda bir külliye özelliği taşıyor. Kümbeti mavi çinilerle süslü olduğu için bu adı alan yapı, Anadolu Selçuklu sanatının en iyi örneklerinden biri olarak gösteriliyor. Yeşilırmak kenarında bulunan ve Selçuklu mimarisi olan Amasya Camii ile eski bir Bizans kilisesinden camiye çevrilen Fethiye Camii, Amasya'daki ilk Osmanlı dönemi eseri olan Gümüşlü Camii, Selçuklu Sultanı Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında 1247 tarihli Burmalı Minare Camii, Saraçhane ve Bayezid Paşa Camileri Amasya'nın görülmesi gereken tarihi yapıları.
1485'te yaptırılan Sultan II. Bayezid Külliyesi, 1308 yılında inşa edilen ve İlhanlı döneminden günümüze ulaşan tek yapı olan Bimarhane (Darüşşifa), Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubad zamanında yaptırılan Ezine Han, 17. yüzyıl yapısı olan Taşhan, Merzifon ilçesindeki 1678 tarihli Eski Hamam ve şehir merkezinde bulunan Kadılar Türbesi Amasya'da görülebilecek tarihi dokular arasında.
Amasya'nın tarihine ışık tutan müzelerinden ilk ziyaret edilmesi gereken, 24.000 civarındaki eser sayısıyla Amasya Müzesi. Amasya'da tunç çağı dönemlerine kadar uzanan buluntuların sergilendiği müzede en ilgi çekici olan bölüm Türk kültüründeki bilinen mumya örneklerinin sadece burada yer alıyor oluşu. Helenistik, Roma, Bizans, Şelçuklu, Osmanlı Dönemlerine ait arkeolojik ve etnografik eserlerin sergilendiği Alpaslan Müzesi, Amasya'da valilik yapmış ancak padişah olamamış şehzadelerin balmumu heykellerinin bulunduğu Şehzadeler Müzesi ve ziyaretçilerine 20 dakika boyunca süren şehrin 100 yıl önceki halin yaşatan Minyatür Amasya Müzesi mutlaka gezilmeli.
Amasya'nın tarihi güzellikleri kadar doğal güzellikleri de keşfedilmeye hazır:
Suluova ilçesine 4 kilometre uzaklıkta olan Yedikır Barajı etrafındaki Yedi Kuğular Kuş Cenneti, Türkiye'nin en önemli kuş alanları arasında 57. sırada gösteriliyor. Göl 16 familyaya ait 34'ten fazla kuş türünün barındırıyor. Bu atmosferi yaşadığınızda kuş cenneti tabirinin bu bölge için ne kadar yerinde olduğunu düşünüyorsunuz.
Çatağan Deresi'nin heyelan sonucu önünün kapanmasıyla oluşan Borabay Gölü, şehir merkezine 63 kilometre mesafede bulunuyor. Huzur veren doğasıyla kamp yapma olanağı da sunan göl çevresindeki ormanlık alanda bungalov tipi evler, dinlenme ve ürüyüş alanları bulunuyor.
Ne Yenir?
Amasya ekolojik yapısı itibariyle zengin bir bitki örtüsüne, dolayısıyla da zengin mutfak kültürüne sahip ve yöresel tatlarıyla ön plana çıkıyor. Patlıcan, biber ve domatesin közlenmesiyle oluşan harika bir tadı olan Patlıcan Çullaması ve mest eden Şıngır Kebabı başta olmak üzere, çatal çorba, çılbır, cırıkta-cızlak, helle çorbası, ekmekaşı (papara), kesme ibik çorbası, toyga çorbası, bakla dolması, hengel, pancar (pastırmalı), kabak kabuklu pilav, sirkeli ciğer, yuka tatlısı (patlıcanlı pilav tatlısı), gömlek kadayıfı, halbur tatlısı, zerdali gallesi, vişneli ekmek (Amasya çöreği), sini su böreği ve Yakasal böreği Amasya'ya özgü lezzetler…
Nasıl Gidilir?
Amasya'ya karayolu ile ulaşım düşünüyorsanız İstanbul'dan 680, Ankara'dan 342 ve İzmir'den 925 kilometre mesafede.
Hava yolu ile gelmek isterseniz Amasya şehir merkezine 46 kilometre uzaklıkta olan Merzifon Havalimanı'ndan İstanbul, Ankara ve İzmir'e Türk Hava Yolları ve özel havayolu şirketlerine uçuş seferleri bulunuyor.
Amazon kraliçesi Amasis'in misket elmasıyla ünlü memleketine gelmek bir uçak bileti uzağınızda…
