Gaydırıguppak Cemile
Anadolu yarımadasının güneybatısında, kalkolitik çağdan beri kesintisiz yerleşime sahip Denizli, Ege, İç Anadolu ve Akdeniz bölgeleri arasında bir kavşak noktasında yer alıyor. Bölgenin ticaret ve haberleşme merkezi olan Denizli, dokumaları, travertenleri ve horozuyla tanınıyor.
19 antik kent ve 1,000’e yakın tescilli kültür varlığının mevcut olduğu Denizli, bugünkü şehir merkezinden 6-7 kilometre kadar kuzeyde, MÖ. 261-245 yılları arasında, Suriye Kralı II. Antiokhos tarafından kurulmuş; kral kente karısı Laodikeia'nin adını vermiş. MS. 7. yüzyılda büyük bir depremle yıkılan Denizli, Bizans-Selçuklu savaşlarına sahne olmuş. Zamanla Ladik ismiyle çeşitli Türk beyliklerinin hakimiyetine girerek daha sonra Osmanlı’ya bağlanmış.
Tarihi kaynaklarda Tunguzlu, Tenguzlug, Tonguzlug gibi isimlerle anılan Denizli’nin, eski Türkçe’de Deniz anlamına gelen Tengiz’den türetilen Tunguzlu kelimesinin zamanla bugünkü şeklini aldığı yazılı.
Denizli Gezilecek Yerler
Denizli, büyük bir hayranlıkla gezilip görülecek Anadolu’nun sanat eseri gibi ince ince işlediği bir şehir. Daha önce nasıl olup da bu doğa harikasını ziyaret etmediğinize hayıflanmanız bir yana, ayrılırken de bir parçanızı ardınızda bırakmış gibi hissediyorsunuz.
Menderes Nehri vadisinde, doğal bir sit alanı olan Pamukkale, bembeyaz travertenleriyle bir gelin gibi karşılıyor sizi. Kaynaktan çıkan sıcak suyun içerisindeki kalsiyum hidrokarbonat havadaki oksijenle temas ederek traverten denen yapıyı oluşturuyor. 1988’den beri de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki Pamukkale ören yerinde Hierapolis Antik Kenti var. Arkeoloji literatüründe “Holy City” yani Kutsal Kent olarak adlandırılmasının sebebi, birçok tapınak ve dini yapının varlığı. Roma ve Bizans dönemlerinde önemi bir merkez olan Hierapolis, MS. 4. yüzyıldan itibaren de Hıristiyanlığın kalbi olmuş. Hz. İsa ve 12 havarisinden biri olan St. Philippe Martyriumu ve Mezarı da bu alanda. Hierapolis’in en büyük yapısı olan Roma Hamamı da 1984’ten beri Hierapolis Arkeoloji Müzesi olarak hizmet veriyor.
Denizli’nin 6 kilometre kuzeyinde kurulan bir diğer antik kent ise Laodikeia. MÖ. 1. yüzyılda Anadolu'nun en önemli kentlerinden biriymiş. Alanda çok sayıda anıtsal yapı ve büyük sanat eseri bulunuyor. Kentin diğer özelliği de İncil’de de adı geçen ve eşsiz mimari özellikleri bulunan Kutsal Haç Kilisesi’nin burada bulunması. Laodikeia’da bulunan mermer ve kandiller üzerine işlenmiş horoz figürleri ise, yerli bir ırk olan meşhur Denizli horozunun o çağlarda da var olduğunun gösteriyor. Bu horozun özelliği, duruşunun ve endamının yanında uzun ötüyor olması.
Pamukkale ören yerinde bulunan tüm antik kentler birer müze. Bunun dışında Denizli şehir merkezinde bulunan Atatürk ve Etnografya Müzesi, 19. yüzyıl sonlarında Rum asıllı Kilon Vandazoflus tarafından inşa edilmiş bir yapı. Etnografik nitelikteki kültür varlıklarının sergilendiği müzede ayrıca Atatürk’ün Denizli’ye geldiğinde, kaldığı oda ve kullandığı eşyalar da bulunuyor. Folklorik Bez Bebek Müzesi ise meraklısı için butik müze niteliğinde.
Denizli’de gördüğünüz göreceğiniz her yer başlı başına bir doğa harikası. Mağaralar, göller, yaylalar, kanyonlar... Zaten saymakla da bitmiyor. Honaz Dağı Milli Parkı, Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı, Akdağ ve Babadağ birçok endemik bitki barındırıyor. Bu şahane atmosferde su sörfü, kano-rafting, kayak ve kış sporları, dağ yürüyüşü ve yamaç paraşütü için doğa adeta sizi çağırıyor.
Tarihi ipek yolu üzerinde bulunan Denizli’de hükümet konağı, hamam, medrese, kervansaray, cami ve türbe gibi tarihi yapılar ile yerel mimari örneklerinin sayısı öyle fazla ki, ne yana baksanız şehirdeki tarih ve yaşanmışlık kendini gösteriyor. Acıpayam Yazır ve Boğaziçi Camileri ile Akhan ve Çardakhan Kervansarayları bunların en önemlileri. Servergazi, Mehmet Gazi, Fatma Hanım, Ahi Sinan, Mahmut Gazi, Yatağan Baba ve Hüsamettin Bey Türbeleri de başlıca türbeleri.
Şehrin içinde bölgenin folklorik kültürünü incelemek, alışveriş yapmak ve mutfağını tatmak için olanaklar çok çeşitli. Tarihi pazarlar ve hediyelik eşya dükkanları yöresel işçilik ürünleriyle dolu. Antik dünyanın en değerli dokumalarının bu coğrafyada dokunmuş ve buradan dünyaya pazarlanmış olduğu gerçeğiyle Denizli günümüzde de tüm dünyada ünlü bir tekstil markası. El dokumaları ve otantik tekstil ürünleri, köklü, gelişmiş bir dokumacılık endüstrisi bulunan Denizli’den tüm dünyaya yayılıyor. Bunların yanında dokuma tezgâhlarında yün ve ham ipek, usta ellerde halıya dönüşüyor. Denizli yöresinde dericilik sanatı da dokumacılık kadar eski. Bu uğraş Türkmen boylarının bu bölgelere yerleşmesiyle değer kazanmış ve günümüze kadar geçerliliğini korumuş. Denizli’nin cam sanatı ve çömlek ustalığı da somut olmayan kültür mirası listesinde.
Fakat bunlarla sınırlı değil Denizli’nin kültürel zenginliği: Yatağan’da ata sanatı olan demircilikle, bıçak, çakı, tahra, balta, makas, kırklık, saban demiri ve pala gibi iş aletleri yapılıyor. Keskinliği ve sağlamlığı kadar göz alıcı bir sanat eseri olan ve Yatağan adıyla özdeşleşen palalar, litaritüre “Yatağan” olarak girmiş ve tüm dünyada “Türk Kılıcı” olarak nam salmış. Ayrıca zengin doğal taş oluşumlarının bulunduğu Alp kuşağında yer alan Denizli, yalnızca buraya özgü traverten taşına sahip olması dolayısıyla dünyanın dört bir yanına doğal taş gönderiyor. Sevdiklerinize alışılmışın dışında armağanlarla dönmek isterseniz Denizli sizi bekliyor.
Bereketli tarım arazilerine sahip efeler diyarı Denizli aynı zamanda leblebinin ve şarabın da anavatanı. 22 farklı çeşit leblebinin ve Anadolu’nun bilinen en eski üzümlerinden Çalkarası’nın öz toprağı.
Denizli’de Ne Yenir
Denizli mutfağının temelini ise sebzeli yemekler oluşturuyor. Özellikle patlıcanlı yemekleri çok çeşitli. Bamyası, börülcesi, ebegümecisi ve filizi en leziz salataları. Tas kapaması, kumbar dolması, sirkeli et, etli nohut, tandır, kol dolması, ciğer sarma, arabaşı, keşkek, saçta işkembe ise et yemeklerinin başlıcaları. Ayrıca Denizli’nin yıllardır değişilmez yöresel lezzeti olan buraya özgü Denizli Kebabı çok meşhur. Yapımı epey ustalık isteyen bir kebap, kuzu etinin odun ateşinin karşısında yavaş yavaş kızarmasıyla oluşan, çatal bıçak kullanılmadan servis edilen oldukça lezzetli bir kebap çeşidi. Tatlı olarak kabak tatlısı, pestil, baklava ve aşuresi tavsiyeler arasında.
Sağlık turizminde tartışmasız bir konumda Denizli. Antik çağlardan bu yana sağlık için kullanılan termal suları kalp, romatizma, tansiyon, raşitizm, deri, göz, sinir gibi birçok hastalığa şifa veridiği için insanlar akın akın Denzli’ye geliyor; ılık içildiğinde ise mide, damar iltihapları ve reyno hastalığına iyi geldiği söyleniyor.
Denizli büyük bir şehir. Öyle ki üniversitesi, uluslararası kongre merkezleri, kültür sanat festivalleri, folklorik şenlikleri, sanayisi, ekonomisi ve turizmiyle Türkiye'nin en büyük 10 ekonomisi, en kalkınmış kentleri arasında. Denizli’nin okuryazar oranı da % 99 oranında.
Denizli’ye Nasıl Gidilir
Denizli, antik dönemden beri geçiş ve kavşak noktası, ticaret ve haberleşme merkezi olma özelliğini koruyor. Kara, demir ve havayolu ulaşımı olanaklarına sahip.
Denizli merkeze 60, Çardak ilçe merkezine ise 5 kilometre uzaklıktaki Çardak Havalimanı Denizli’ye ulaşım için son yıllarda daha da çok tercih ediliyor.
İzmir-Aydın, Antalya-Muğla, Afyon-Ankara karayollarının tam ortasında. Bu özelliğiyle diğer tüm illere ulaşım son derece kolay. Şehir, Ankara’dan 488 km, İstanbul’dan 633 km ve İzmir’den ise 268 km uzaklıkta.
Bunca özelliği ve eşsiz doğasıyla Denizli’ye gelmek için sebep çok, aksi için hiç bahane yok. Bir uçak bileti mesafesindeki şehir, kolay ulaşımı ve ziyaretçilere sunduğu alternatifleri ile iyi bir seyahat rotası.
26/
